ITALIAANSE LITERATUUR V
GIUSEPPE BERTO
• ALFRED KRANS
Deze Italiaanse schrijver is in Nederland niet erg bekend, er zijn dan ook maar een paar boeken van hem vertaald. Hij werd geboren in Mogliano bij Venetië in 1914 en overleed in 1978. Na zijn middel
bare schooltijd ging hij in het leger en was hij betrokken bij een van Mussolini’s Afrikaanse veldtochten. Daarna ging hij aan de universiteit van Padua studeren en promoveerde hij in de letteren. Hij doceerde er korte tijd, maar ruilde het onderwijs al snel in voor het schrijverschap. Vlak voor de tweede wereldoorlog meldde hij zich opnieuw bij het leger als vrijwilliger en vocht weer in Afrika. In 1943 werd hij gevangen genomen door de geallieerden en overgebracht naar een krijgsgevangenkamp in Texas. Daar schreef hij zijn eerste en een van zijn beste romans “Il cielo è rosso (De hemel is rood). Daarna volgden in 1948 “Le opere di Dio” ( Gods werken) en in 1951 “Il brigante” (De struikrover), die allebei in het Nederlands zijn vertaald. Zijn ervaringen in Afrika heeft hij neergeschreven in een dagboek “Guerra in camicia nera” (Oorlog in een zwart hemd) in 1955 en daarmee laadde hij het odium van fascist op zich. Hij werd min of meer verbannen uit de Italiaanse maatschappij en als schrijver van filmscenario’s had hij geen succes, met als gevolg, dat hij in een zware depressie raakte. Over zijn psychiatrische behandeling schreef hij “Il male oscuro” (De kwade duisternis)op aanraden van zijn psychiater. In dit boek worstelt hij met zijn persoonlijke demonen en de relatie met zijn vader. Het zijn pijnlijke, maar ook humoristische verhalen over zijn psychoanalyse. Voor deze roman kreeg hij de Viareggio en de Campiello prijs. Opmerkelijk is ook “La gloria” (De gelukzaligheid) uit 1978, een sleutelroman met diepzinnige religieuze overwegingen over schuld en boete, die worden geanalyseerd in de bijbelse figuur Judas Iscariot. Even opmerkelijk is, dat hij ooit aan de Capo Vaticano in Calabrië een grondstuk kocht, een van de mooiste plekjes aan de kust en er 7 huisjes opzette voor eigen gebruik. Ze staan in een prachtige tuin met mediterrane planten en bloemen en worden tegenwoordig verhuurd als vakantiebungalows.
Uit “Il malo oscuro” heb ik een klein stukje vertaald ter kennismaking:
DE DIVAN
…en zo de volgende keer, wanneer ik me bij hem aankondig, wenkt hij me zonder tijd te verliezen naar de rustbank of freudiaanse divan, die ik nog niet had gebruikt en ik sta geheel onvoorbereid voor het eerste dilemma van de behandeling, of ik al dan niet mijn schoenen uittrek, voordat ik me uitstrek en ik zit eraan te denken, dat als ik ze uittrek ik helemaal fout kan zijn om mijn voeten zonder schoenen te laten zien, vooral rekening houdend met al die geestigdoenerij, die je vooral in de kazernes over stinkende voeten debiteert en in werkelijkheid stinken veel voeten verschrikkelijk en ik herinner me, dat bepaalde personen in het leger ondragelijk precies waren vanwege de stank van hun voeten, daarom denk ik, dat het niet erg correct zou zijn de schoenen voor iemand uit te trekken als je achting voor hem hebt, hoewel ik in mijn bijzondere geval er zeker van kan zijn, dat mijn voeten niet stinken, anders zou mijn echtgenote me dat iedere keer hebben verweten, van de andere kant is het ook geen gezicht om je schoenen op de divan te zetten, dat geloof ik tenminste en tenslotte hadden wij thuis nog geen divans, ik heb mijn bed in mijn studeerkamer, waar ik ga slapen als we kibbelen en dat is ingericht als divan met een dekentje van gestreepte katoen, niets bijzonders zoals je begrijpt vanwege de economisch slechte tijden, waarin we leven, maar als mijn echtgenote er met haar schoenen op gaat liggen, erger ik me zelf daar kapot aan, iedere keer beginnen we weer ruzie te maken over haar schoenen op het bed-de divan, ook omdat, wanneer zij met haar schoenen erop gaat liggen, het een bewijs is, dat zij een ruzie wil provoceren, want ze weet heel goed, dat ik haar houding als bewijs zie van haar weinige respect voor mijn inkomen en vooral voor mijn nobelste aspiraties, kortom is het duidelijk, lijkt me, dat ik aan de schoenen op divans een groot en misschien uitzonderlijk belang hecht en wel zodanig, dat ik innerlijk debatteer of ik de schoenen wel of niet zal verwijderen en zeker zou ik het aan hem kunnen vragen of ik ze moet verwijderen of niet, het lijkt me echter niet goed de ware en juiste analyse te beginnen met een algemene vraag, alsof ik tamelijk veel moeite heb om vertrouwen te hebben in de mensen, alleen in mijn vader had ik weinig vertrouwen en uiteindelijk uitvluchten erover zou verzinnen, waardoor hij beledigd zou kunnen zijn, dat hij moet wachten en misschien begrijpt hij dan ook niet, dat ik op een bepaald moment de schoenen vastberaden verwijder en ik me voor zijn ogen uitstrek op kousenvoeten, gelukkig zonder gaten, wat de laatste jaren beter is dan toen ik klein was en altijd gaten in mijn sokken had, nu zijn mijn sokken de hemel zij dank altijd heel en kunnen ze me geen figuur laten slaan, maar toch denk ik, dat ik mijn schoenen moet uittrekken voor een psychoanalyse, over het algemeen vergis ik me in deze en vergelijkbare zaken altijd, het is toch waar, dat ik mij vergis als ik iets wil weten en er vervolgens naar informeer, ik kan er tot in het oneindige over door blijven zeuren, de consequentie zal zijn, dat hij mij in vertrouwen zal zeggen, dat het niet belangrijk is met schoenen of zonder schoenen, belangrijk is, dat je je, als je je op dit bed uitstrekt, compleet op je gemak voelt, temeer omdat dit meubelstuk ervoor ontworpen is, toch heb ik al naar het me lijkt aangeduid hoe ik voor de eerste keer op dat bed lig met een brandende pijn in mijn lendenen en mijn ingewanden opgerold en de verplichting in logische volgorde uit te drukken wat mijn gedachten zijn, het is heel verkeerd wanneer je alles zegt, omdat het voor de analyses noodzakelijk is je zoveel mogelijk vrij van intellectuele waarden of andere conventies te presenteren, maar het is vreemd voor mij zo natuurlijk mogelijk te zijn, het is onnatuurlijk in de gewone zin van het woord, maar op een bepaalde manier is het voor mij mogelijk het toch te zijn, alles bij elkaar is het buitengewoon en met deze kleine ongemakken die overigens onvermijdelijk zijn, begint de lange reis naar het onderbewuste om de geheime wortels van mijn ziekte te ontdekken.